نگرشی دیگر به آموزش خط بریل

نوشته های مرتبط

نخستین روز جهانی خط بریل به طور رسمی روز جمعه ۴ ژانویه برابر با ۱۴ دی ماه برگزار می‌شود.

۱۳۹۷/۱۰/۱۵

رونمایی دو عنوان کتاب بریل توسط وزیر بهداشت و درمان جناب آقای دکتر هاشمی

۱۳۹۶/۰۹/۰۲

روز عصای سفید در راه است

۱۳۹۴/۰۷/۱۰

بازدید: 2408

خط بریل خط برجسته ای است که به کمک آن افراد نابینا می توانند بخوانند و بنویسند.

این خط به نام مخترع آن لویی بریل که خود نابینا بود نامگذاری شد.خط استاندارد بریل مرکب از شش نقطه در قالب دو ستون سه نقطه ای که از ترکیب این نقاط حروف مختلف در هر زبان ساخته میشود.

در این پست قصد داریم از زبان آقای ساعی محقق در امور معلولین و دانشجوی دکترای جامعه شناسی این خط را روشن تر و دقیق تر بشناسیم:

 سوالاتی در رابطه با نحوه آموزش خط بریل و خواندن آن برای کودکان نابینا و کم بینا به کررات در سایت و یا به صورت تلفنی از بنده شده است. آنچه که باید در نظر گرفت تفکیک افراد نابینا و افراد کم بینا است، که باز با اختلالات متعدد بینایی مواجه هستند و به تبع آن روشهای آموزش برای این دو گروه متفاوت خواهد بود. اما در اینجا من اصول اولیه آموزش خط بریل را بصورت مختصر عرض می کنم، که در صورت نیاز به توضیحات بیشتر از طریق email  saei.bani@gmail.com   و همچنین حضوری در دفتر موسسه ارائه خواهد شد.

اگر بخواهیم بطور ساده وارد این بحث شویم باید به نکاتی در رابطه با خط بریل اشاره کرد:

خط بریل از شش نقطه تشکیل شده است، دو  ستون و سه سطر. یعنی به ترتیب نقطه های  ۱ ۲ ۳ زیر هم و نقطه های ۴ ۵ ۶ زیر هم دو ستون را ایجاد می کنند و سه سط آن به این معناست که سطر اول متشکل از نقطه های ۱و۴ سطر دوم ۲و۵ سطر سوم ۳و۶ است.

خط بریل از سمت چپ خوانده می شود. البته در رابطه با نحوه خواندن آن با کدام دست و چگونه بنده نظری دارم که در ادامه خواهد آمد. نحوه نوشتن بریل به چندین روش است. استفاده از لوح  و قلم که اصطلاحا  به لوح و قلم فارسی هم می گویند.

 

با استفاده از این وسیله نوشتاری بریل، نوشتن از سمت راست انجام می گیرد بطوری که کاغذ در داخل لوح قرار گرفته و کاربر با فشار دادن قلم در داخل هر خانه که متشکل از شش سوراخ است، یعنی همان نقاط بریل به نوشتن حروف و علائم و… می پردازد. در این رابطه در یک پست مجزا به توضیح انواع لوحها گذری خواهیم داشت.

وسیله دیگر برای نوشتن بریل ماشین تحریر بریل یا در مصطلح معروف شده ماشین پرکنز است، که در این روش از سمت چپ نوشته و امکان خواندن و اصلاح کردن غلطهای تایپی تا حدی امکان پذیر است.

برای آشنایی بیشتر با این وسیله می توانید در سایتهای مختلف جستجو کنید.

وسیله های دیگر برای نوشتن خط بریل وجود دارند مانند استفاده از کامپیوتر و گرفتن چاپ بریل که من در اینجا از توضیح دیگر موارد رد می شوم.

چندین چیز در رابطه با نوشتن و خواندن خط بریل مهم هستند: یکی که وسیله نوشتاری خط است که در بالا توضیح داده شد. دومی  کاغذ بریل است, در این رابطه لازم است کمی توضیح بدهم.

من بارها و به دفعه های زیاد با این موضوع مواجح شده ام که افراد تصور خاصی درباره کاغذ بریل دارند و فکر می کنند این کاغذ نوع خاصی است که باید از جای بخصوصی تهیه شود. البته من خبرهایی در این رابطه دارم که متاسفانه از عدم آگاهی و اطلاع افراد بعضیها که سوداگران بازار نابینایی هستند، سو استفاده هایی کرده اند و با قیمتهای غیر واقعی این کاغذها را به فروش رسانده اند.

نه خیر، دوستان گرامی کاغذ بریل نوعی کاغذ مقوایی است که انواع مختلفی در بازار دارد، که نوع معمول آن و تقریبا مناسب کاغذ ۱۴۰  یا ۱۶۰ میلیگرم اندنزیایی است. که شما می توانید از بازار کاغذ شهر خودتان به هر مقدار و با هر اندازه که خواستید، تهیه کنید. اما ضرورت مناسب بودن کاغذ بریل که در نوشتن و خواندن آن تاثیرگذار است، بسیار اهمیت دارد. در مواردی تجربه شده افراد با تغییر جنس کاغذ پرزدار بودن یا نبودن آن، خشک یا نرم بودن و نیز ضخامت آن دچار اختلال در خواندن شده اند. لذا تهیه کاغذ مناسب که در بالا نمونه ای هم نام برده شد مهم است.

اما دیگر موضوع مهم در رابطه با خواندن و نوشتن خط بریل نحوه آموزش آن است.  روشهایی که برای آموزش خط بریل وجود دارند بیشتر به شکل تجربی و غیر علمی است. آنچه که از مطالعات بنده در طول این سالها که بیش از ۱۲ سال است به آموزش خط بریل به افراد مختلف نابینا، کم بینا و بینا داده ام، بطور کلی به شرح زیر است.

ابتدا باید فرد را با خط بریل آشنا نمود. یعنی خاستگاه این خط در کجاست ؟ چگونه شکل گرفت؟ و چه فرایندی را طی کرده است؟ و امروزه چه وضعیتی را در ایران و جهان سیر می کند؟ که پاسخ به سوالات فوق خود مباحث زیادی را دارد که باز در اینجا از آنها می گذریم. سپس سنجش وضعیت حس لامسه فرد است. یعنی بدین صورت که فرد آموزش گیرنده از نظر حس لامسه چه مقدار قوی است یا نه. و چه تدابیری لازم است تا حس آن را تقویت و یا متمرکز به دریافت نقاط بریل کرد.

در مرحله بعدی به شرح نحوه انداختن کاغذ بریل در وسیله نوشتاری که معمولا لوح بریل است می پردازیم. نحوه قرار دادن قلم در دست و چگونگی حرکت دادن قلم در لوح و هر کدام از خانه ها و عوض کردن سطر می پردازیم. در دیگر مرحله به آموزش نوشتن  بریل با استفاده از لوح و قلم و کاغذ بریل است. در اینجا روش من معمولا  نوشتن یا زدن شش نقطه است. یعنی پر کردن خانه ها. در ابتدا از هر سط بریل پر کردن خانه بصورت یک در میان و سپس پر کردن تمام خانه ها.

در ادامه آموزش که قطعا چندین جلسه را به دنبال خواهد داشت، به تدریج حروف و اعداد و علائم آموزش داده می شود. که با توجه به شرح زیاد این موضوع که رمزهایی برای آموزش ساده بریل وجود دارد، هم برای الفبای فارسی و هم برای انگلیسی, من از آن می گذرم. در آینده درباره نحوه خواندن بریل و نیز برخی از سوالات مهم مطروحه شرح مختصر، ولی مفید داده خواهد شد. در اینجا فرصت کم است تا به تک تک حروف و اعداد و علائم پرداخت شود.لذا عزیزان می توانند به سایتهای مختلف مراجعه کنند و به الفباهای مختلف دسترسی داشته باشند.

در پایان اگر توضیحات بنده کوتاه و یا برایتان روشنی کم داشت، مرا خواهید بخشید.

نوشته شده توسط روح ا… ساعی پژوهشگر در زمینه مسائل نابینایان و کم بینایان -دانشجوی دکترای جامعه شناسی-گروه های اجتماعی- مدرس دانشگاه-مسئول واحد نابینایان کتابخانه مرکزی تبریز.